Nawet najbardziej umiarkowane scenariusze, “oddające partiom, co partyjne”, koncentrujące się więc na miejscach (i mandatach) przypadających dotąd skrajnej prawicy albo takie, w których wpływ wyborców na dobór kandydatek i kandydatów ogranicza się do minimum i dotyczy “kandydatów obywatelskich” spoza partii, konieczne wydaje się powołanie obywatelskich instytucji. Ktoś musi szukać kandydatów, ktoś musi ich proponować, ktoś musi określić procedury i czuwać nad ich przestrzeganiem.

Otwarte pozostają jednak również pytania o możliwy nacisk obywatelski zmierzający skutecznie do uczciwej oferty wspólnej listy. Jej obywatelski charakter nie musi polegać na tym, by wśród kandydatek i kandydatów nie było ludzi dziś znanych z polityki, rekomendowanych przez własne centrale partyjne — może polegać na tym, że miejsce na wspólnej liście wskaże im publiczna debata i transparentna procedura z udziałem wyborców.